Naukowcy z międzynarodowego zespołu w publikacji Science Advances, której głównym autorem jest dr Flurin Babst z Instytutu Botaniki PAN w Krakowie odkryli iż zmiany klimatu ograniczają drzewom dostęp do wody. Ogólnoświatowe badanie wykazało, że przyrosty słojów drzew były mniejsze pod koniec niż na początku XX wieku. Im wyższa temperatura, tym drzewa tracą więcej wody. Im dalej drzewo znajduje się od bieguna lub szczytów górskich, tym bardziej brak opadów odbija się negatywnie na jego wzroście. Ustalono, że drzewa zmagają się z niedoborami wody, wskutek czego odnotowują mniejsze przyrosty. Badania prowadzone były przez badaczy z Polski, Kanady, Szwajcarii, Rumunii i Stanów Zjednoczonych.

Naukowcy przeanalizowali duże ilości danych dotyczących słojów drzew. Dane pochodziły z 2710 miejsc z całego świata i odzwierciedlały warunki klimatyczne panujące w około 70% wszystkich obszarów leśnych na świecie. Jak tłumaczą badacze, wpływ wahań klimatu na wzrost drzew widać w ich słojach. Drzewa reagują bowiem przede wszystkim na czynniki środowiskowe, które najbardziej ograniczają rozrost słojów. W chłodnym klimacie to niska temperatura ogranicza przyrost drzew. Dzieje się tak np. w północnej Skandynawii, na dużych wysokościach w Alpach czy też Himalajach. Natomiast w klimacie gorącym i suchym wzrost drzew uzależniony jest głównie od poziomu opadów i staje się wolniejszy wraz z nadejściem okresu intensywnej suszy. Badacze zestawili wzrost drzew z okresowymi wahaniami klimatu z początku (lata 1930-1960) i z końca (lata 1960-1990) XX wieku. Analizy prowadzono m.in. dla lasów w Ameryce Północnej i Rosji, ale także w Europie, Azji Środkowej, Nowej Zelandii, Argentynie czy Chile. Z zestawienia rocznych przyrostów słojów naukowcy wyciągnęli wniosek, że drzewa trudniej zniosły suszę w późniejszym badanym okresie niż we wcześniejszym. Od początku do końca XX wieku zmniejszył się obszar, na którym to niska temperatura ogranicza wzrost drzew. Obserwacja ta dotyczy głównie borealnej strefy Eurazji i Ameryki Północnej, jak również terenów położonych wysoko w wielkich masywach górskich Alp, Patagonii i Tybetu. Ocieplenie w tamtych obszarach plasowało się powyżej średniej, natomiast poziom opadów zmienił się nieznacznie. Botanicy ocenili, że drzewa traciły więcej wody, a gleba i powietrze stały się bardziej suche. Przyjęli, że klimat będzie się ocieplać zarówno w tych rejonach, jak i w strefie borealnej. Naukowcy przewidują, że jeśli ilość opadów utrzyma się na aktualnym poziomie, w kolejnych dziesięcioleciach drzewa będą zmagać się z problemem na szeroką skalę.

Źródło: Nauka w Polsce

Wraz z handlem, który uznaje się za główne źródło wprowadzania do środowiska organizmów szkodliwych i gatunków inwazyjnych, globalne ocieplenie odgrywa rolę uzupełniającą i jest uznawane za ważny czynnik zmian wpływający zarówno na częstotliwość, jak i na nasilenie chorób roślin. Należy oczekiwać wystąpienia znaczących zmian w drogach wprowadzania egzotycznych organizmów szkodliwych do nowych regionów geograficznych. Wraz z tym, jak warunki klimatyczne staja się bardziej korzystne, nowe lub migrujące szkodliwe organizmy atakujące rośliny mogą się zadomowić i rozszerzyć zasięg występowanie na obszarach, które wcześniej były uznawane za wolne szkodników. W zależności od regionu geograficznego, zmiany zakresu temperatury oraz zmiany w rozkładzie opadów mogą doprowadzić do dłuższych lub częstszych susz i powodzi.

Rośliny rodzime będą podatne na większy stres ze strony środowiska i staną się bardziej wrażliwe na działanie szkodników i chorób. Oczekuje się zatem wzrostu ilości epidemii spowodowanych patogenami grzybiczymi i bakteryjnymi zarówno pod względem ilościowym jak i pod względem ich natężenia na obszarach o podwyższonych opadach. Wysokie temperatury zimą i wiosną wydłużą okres wegetacji roślin, zmieniając cykle wzrostu roślin żywicielskich oraz zmniejszając ich odporność. Będzie można zaobserwować większą liczbę owadów w trakcie jednego sezonu wegetacyjnego. Zwiększy się zarówno populacja owadów oraz ilość grzybów, które są w stanie przeżyć okres zimowy, powodując powstanie większej liczby ognisk zakażenia w kolejnym sezonie upraw. Coraz trudniejsze, będzie tworzenie zapasów wolnego od wirusów materiału rozmnożeniowego, jako że cieplejsze zimy będą sprzyjać przetrwaniu mszyc oraz będą ułatwiać rozprzestrzenianie się wirusów           w  okresie letnim. Dodatkowo wyższe temperatury zimą oraz dłuższe okresy nasycenia gruntów wodą stworzą sprzyjające warunki dla gnicia korzeni oraz dla rozwoju rdzy. Częściowe topnienie lodu oraz wiecznej zmarzliny może doprowadzić od zmniejszenia obszaru występowania tundry arktycznej oraz do rozprzestrzeniania się lasów w kierunku północnym. Pozostałe rośliny, włącznie z nowymi gatunkami roślin uprawnych lub ich nowych odmian, mogą znaleźć lepsze warunki dla wzrostu, w związku z czym produkcja zbóż w średnich i wysokich szerokościach geograficznych może wzrosnąć. W związku z powyższym należy założyć, że większość szkodników owadzich potencjalnie może powodować większe szkody  w wyniku globalnego ocieplenia.

Źródło: Dokument uzupełniający BIAŁĄ KSIĘGĘ „Adaptacja do zmian klimatu: europejskie ramy działania”

Hymenoscyphus pseudoalbidus - grzyb powodujący masowe zamieranie jesionów

W badaniu pod kierunkiem prof. Helen Roy z brytyjskiego Centre for Ecology and Hydrology wzięło udział ponad 40 naukowców z całej Europy, którzy ocenili ryzyko ze strony różnych zwierząt i roślin ze wszystkich środowisk. Oszacowali oni prawdopodobieństwo, z jakim te gatunki obce mogą się do Europy przedostać, zadomowić i rozprzestrzenić, a także negatywne oddziaływać na gatunki rodzime. Wpływ tych gatunków na bioróżnorodność w Unii Europejskiej może być odczuwalny już w ciągu najbliższej dekady. Najwięcej gatunków potencjalnie groźnych dla przyrody UE pochodzi z Azji, Ameryki Północnej i Południowej. Gatunki wodne mogą zostać przypadkowo zawleczone do Europy przede wszystkim za pośrednictwem dalekodystansowej żeglugi, a bezkręgowce lądowe mogą dokonać inwazji np. wraz z importowanymi roślinami.

Najbardziej zagrożone potencjalnymi inwazjami nowych gatunków obcych są regiony biogeograficzne: śródziemnomorski, kontynentalny oraz rejon wysp wulkanicznych na Atlantyku u wybrzeży Europy i Afryki. O wiele mniejsze ryzyko dotyczy obszarów związanych z Bałtykiem, Morzem Czarnym i obszarów wysokogórskich oraz polarnych. Najwyższą kategorię ryzyka uzyskało 7 gatunków zwierząt i jedna roślina. Szacuje się, że na terenie Europy znajduje się już ponad 14 tys. gatunków obcych, z czego ponad połowa pochodzi z obszarów położonych poza Unią Europejską (pozostałe są typowe wyłącznie dla określonych obszarów wewnątrz UE, ale wydostały się poza nie i opanowały nowe tereny w Europie). Inwazje obcych gatunków to drugie, zaraz po bezpośrednim niszczeniu siedlisk, zagrożenie dla globalnej różnorodności biologicznej. Do tego generują one bardzo wysokie straty gospodarcze, które w samej Europie sięgają co najmniej 12 miliardów Euro rocznie. Należy pamiętać iż tworzenie listy gatunków obcych potencjalnie groźnych dla ekosystemów UE ma charakter jedynie zapobiegawczy.

Źródło: PAP - Nauka w Polsce

Oxycarenus lavaterae - nowy gatunek inwazyjny w Polsce

Informacja zamieszczona w ramach projektu Transgea

TRANSGEA - Transgraniczna współpraca w zakresie lokalnych działań adaptacyjnych do zmian klimatu
TRANSGEA - Grenzüberschreitende Zusammenarbeit im Bereich der lokalen Anpassungsmaßnahmen an den Klimawandel